De tool Circulair Gebouwd
Klaar om circulair te bouwen?
Met deze tool kan je bij de realisatie van een project van start tot oplevering maximaal inzetten op concrete circulaire ambities met alle betrokken bouwpartners. En zo wordt jouw project echt helemaal “circulair gebouwd”.
Voor wie is de tool "Circulair Gebouwd"?
De aannemer
Nu circulariteit ingang vindt in bouwprojecten zal ook de aannemer op een bepaald moment met bijkomende vereisten inzake circulariteit geconfronteerd worden. Wanneer de circulaire ambities in een project met behulp van deze tool geconcretiseerd worden, maakt dit het voor de aannemer gemakkelijker om de consequenties van de bijkomende vereisten voor het bouwproces in te schatten en correct te begroten.
Meer en meer wordt in het kader van circulair bouwen voor een meer “open” vraagstelling gekozen, met formules die samenwerking in een vroeg stadium stimuleren. Het is dan aan de aannemer zelf om met oplossingen te komen en de circulariteit ervan aan te tonen. Met behulp van de tool kan de aannemer samen met de andere projectpartners de circulariteit illustreren en zich hiermee onderscheiden van zijn concurrenten. Bovendien biedt de tool ook concrete houvast om bepaalde circulaire ambities waar te kunnen maken. Zo kan geïllustreerd worden in welke mate de gekozen bouwsystemen en verbindingswijzen hergebruik en recyclage in de toekomst mogelijk maken. Of welke concrete maatregelen nodig zijn om hergebruik bij een bestaande situatie te maximaliseren. Wanneer een gebouwenpaspoort gevraagd wordt, een taak die typisch voor de aannemer is, geeft de tool aan wat dit juist inhoudt. Bijkomend illustreert de tool wat de aannemer kan ondernemen inzake afvalbeheer tijdens de bouwfase, het onderhoud van het gebouw achteraf, documentatiebeheer of innovatieve businessmodellen.
Bouwteam of consortia
Tenslotte laat de tool toe om met verschillende bouwpartners samen de circulaire ambities van een bouwheer te vertalen naar concrete maatregelen en vereisten. Op deze manier wordt op een eenduidige en transparantie manier gecommuniceerd over circulariteit en zitten alle partijen van in het begin op dezelfde lijn.
Hoe ga je te werk?
STAP 1: Formuleren van een algemene visie
Bij de start van een project waarbij men circulaire ambities heeft, is het belangrijk om deze scherp te stellen en te concretiseren. Circulair bouwen is een breed concept dat niet door iedereen op dezelfde manier begrepen wordt en dat heel wat verschillende aspecten kan omvatten. Om hier klaarheid in te scheppen bestaat de eerste stap van deze begeleidingstool uit het beschrijven van een duidelijke visie op de circulariteit van het project op basis van mogelijke toekomstscenario’s voor het gebouw. Het is belangrijk om hierbij voldoende rekening te houden met de context en de specifieke randvoorwaarden eigen aan het project. In STAP 1 wordt gevraagd om deze visie kort uit te schrijven. Er staan ook hulpvragen geformuleerd die kunnen helpen om tot een goede beschrijving te komen.
STAP 3: Concrete selectie van circulaire vereisten per thema
Maak in de stappen 3.1 tot 3.4 per thema een selectie van wat je wil meenemen in jouw project. Dit gebeurt door telkens met “ja” of “nee” aan te duiden welke circulaire vereisten men wil beschouwen. Op deze manier maak je de gewenste circulariteit van je project concreet.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen “MUST HAVES” en “EXTRA’S. De “MUST HAVES” zijn die circulaire aspecten die absoluut minimaal nodig zijn wanneer men op een thema wil inzetten. Ze zijn in principe dus altijd belangrijk, los van de context of de initieel voorziene functie van het gebouw. De “EXTRA’S” zijn extra eisen die opgelegd kunnen worden om (nog) meer op dit thema in te zetten. Zij duwen het ambitieniveau verder omhoog. Rekening houdend met de specifieke context en randvoorwaarden van het project, is het aan de gebruiker zelf om in te schatten welke extra eisen meegenomen kunnen worden.
STAP 6: Nakijken in hoeverre de circulaire ambities behaald werden
Naarmate het project vordert kan nagegaan worden in hoeverre de circulaire vereisten gerealiseerd werden. Dit gebeurt door in de tabbladen 1.a tot 4 in de kolom “check” voor elk criterium aan te duiden met “ja” of “nee” of het behaald werd. Soms zijn er externe factoren die bepalen of bepaalde zaken uitgevoerd kunnen worden of niet. Om dit te duiden is er ruimte voorzien voor opmerkingen/leerlessen/verbeterpunten. De resultaten van deze evaluatie worden gevisualiseerd in de vorm van een dashboard in tabblad “CHECK”. Deze oefening biedt de mogelijkheid om te reflecteren over de reden waarom het resultaat afwijkt van de vooropgestelde ambities in positieve of negatieve zin. Dit kan helpen om in een toekomstig project betere inschattingen te kunnen maken naar de haalbaarheid van ambities toe en helpt om leerlessen te capteren.
"Bij het Emergis Living lab werd sterk ingezet op het bestaande valoriseren met de ambitie om 24% van de bestaande constructie te behouden. Uiteindelijk werd deze ambitie met 4 % overschreden dankzij het behoud van de fundering, betonvloer en een tegelvloer van het te slopen gedeelte".
Tenslotte worden de scores per gebouwonderdeel omgezet naar een percentage dat het ambitieniveau voor het volledige gebouw representeert. Hiervoor worden de scores per gebouwonderdeel met onderstaande wegingsfactoren samengebracht in een totaalpercentage. De wegingsfactoren zijn overgenomen uit DGNB New buildings criteria set - versie 2018, TEC1.6 / EASE OF RECOVERY AND RECYCLING.