Aspecten van circulair bouwen
Circulair Bouwen is een heel breed en complex thema. Het is daarom niet altijd eenvoudig om concrete ambities voor een project te definiëren. Zet je in op hergebruik van bouwmaterialen? Of focus je veeleer op demontabel bouwen zodat het gebouw een hoog toekomstige circulair potentieel meedraagt? En hoe integreer je dat dan in je project?
Deze gids en de bijbehorende tool bieden ondersteuning bij het concretiseren van circulaire ambities door een overzicht te geven van de belangrijkste elementen en acties die je in een project kan meenemen.
4 deelthema's
We definiëren 4 deelthema’s waaronder we de belangrijkste circulariteitsaspecten verzamelen. De context van een project met specifieke randvoorwaarden en de vooropgestelde toekomstscenario’s van dat project zullen invloed hebben op de haalbaarheid van circulaire ambities voor elk van de deelthema’s. Het is dan ook onmogelijk om met alle circulariteitsaspecten van alle vier de deelthema’s maximaal rekening te houden. Het is echter wel de bedoeling om voor elk project over elk van deze deelthema’s na te denken en bewust haalbare ambities voorop te stellen. Hieronder lichten we de 4 deelthema’s verder toe.
Per thema lichten we toe wat het omvat en waarom het belangrijk is, hoe het in de tool “Circulair Gebouwd” werd omgezet in concrete acties, hoe je het kan meten en hoe het in de voorbeeldprojecten (twee Living Labs) in praktijk werd gebracht. Ten slotte vermelden we ook steeds de bestaande en vrij toegankelijke tools die praktische ondersteuning kunnen bieden. Op deze manier hopen we de nodige ondersteuning en begeleiding te bieden en de drempel te verlagen om aan de slag te gaan met circulair bouwen in jouw project!
Willen we met de bouwsector tot een circulaire economie komen, dan moeten gebouwen ontworpen worden volgens circulaire ontwerprichtlijnen. Concreet betekent dit dat bouwmaterialen, bouwproducten, gebouwonderdelen en zelfs volledige gebouwen steeds maximaal hun waarde moeten kunnen behouden (door een veranderingsgericht ontwerp) of dat we ze opnieuw in kringlopen moeten kunnen brengen (door aandacht voor toekomstige hergebruik en recyclagemogelijkheden).
Bij circulair bouwen worden de (bestaande en toekomstige) gebouwen als een materiaalvoorraad bekeken. De restwaarde van gebouwen wordt vandaag de dag als negatief beschouwd omdat we moeten betalen voor de sloop ervan. In geval van een transitie naar circulair bouwen kunnen de aanwezige bouwelementen echter als waardevol aanzien worden, in functie van hun potentieel voor ontmanteling, remanufacturing, hergebruik of recyclage.
Circulariteit nastreven is geen doel op zich. Het is daarentegen een manier om de bouwsector duurzamer te maken door te focussen op gebouwen met een hogere energie-efficiëntie en anderzijds rekening te houden met de impact van materiaalgebruik op het milieu en de uitputting van grondstoffen. Om te vermijden dat hoge circulariteit gelijk staat met een grote impact op het milieu , moeten we bij circulair bouwen ook oog hebben voor de milieu-impact van materialen en gebouwen.
Om tot een bouwsector te komen die werkelijk georganiseerd is volgens de principes van een circulaire economie, zijn er enkele fundamentele systeemwijzigingen nodig. De transitie staat echter nog in haar kinderschoenen. Om tot een bouwsector te komen die werkelijk georganiseerd is volgens de principes van een circulaire economie, zijn er enkele fundamentele systeemwijzigingen nodig. Zaken die in de toekomst deel zullen uitmaken van een circulaire bouwsector zijn dus vandaag nog geen evidentie. Circulair bouwen vereist innovatieve, slimme en intensieve manieren van samenwerken, informatie delen en waardecreatie.