Hoe begin ik eraan?

De transitie naar een circulaire economie betekent dat we de ambities en uitvoering van bouwprojecten anders moeten invullen. Het inkoop- en aanbestedingsproces nemen daarbij een belangrijke plaats in. Ze zorgen ervoor dat een andere aanpak nodig is om succesvol een gebouw of verbouwing te kunnen realiseren. We moeten immers vooruitkijken naar mogelijke toekomstige ontwikkelingen en aanpassingen voor gebouwen. Daarnaast moeten we ook onderzoeken waartoe de markt reeds in staat is.

Foto van het begin van een project

De ontwikkeling van technische oplossingen voor circulaire gebouwen mag geen belemmering vormen in de transitie naar een circulaire economie. In de markt zijn al veel inspirerende initiatieven en partijen actief en er komen steeds meer innovatieve oplossingen op de markt. Waar circulair en biobased bouwen vooral op vast lijken te lopen, zijn de vele onzekerheden van partijen gedurende het proces. Zullen we onze vastgestelde circulaire ambities halen? Hoe pakken we het project aan? Zullen we wel geschikte aanbiedende partijen en materialen vinden? En op welke manier werken we dan met hen samen? Zullen we wel voldoen aan de kwaliteitsnormen en -eisen? En wat met de risico’s en  en interpretatieruimte in het contract? De lijst met vragen lijkt eindeloos.

Om die reden hebben we een framework ontwikkeld waarmee je alle afwegingen en fases die van belang zijn bij het aanbesteden van een circulair en biobased bouwproject in kaart kan brengen. Het biedt een praktisch overzicht van de te nemen stappen en de belangrijkste overwegingen, mijlpalen en beslismomenten. Deze verschillende onderdelen vormen samen de perfecte aanzet tot een succesvolle aanbesteding met geïntegreerde circulaire en biobased toepassingen. In de inkoopliteratuur en de beroepspraktijk onderscheidt men doorgaans de volgende fasen: voorbereiding van het inkoopproces - specificeren - selecteren - contracteren - evalueren. Bij het aanbesteden van circulaire biobased bouwprojecten moet we veel ruimer kijken dan wat gangbaar is bij een traditionele aanbesteding. De markt en producten zijn immers volop in ontwikkeling en er is rekening gehouden met toekomstig (her)gebruik van materialen en de aanpasbaarheid van het gebouw.

Een foto van het procurement framework

De figuur toont het procurement framework in zijn verschillende aspecten en fases. In tegenstelling tot het traditionele inkoopproces gaat het hier om een cyclisch proces. We kunnen het dus niet statisch of chronologisch bekijken. De verschillende onderwerpen maken deel uit van de gebruikelijke fases van een bouwproces. Maar in tegenstelling tot het traditionele proces staan die onderwerpen hier echter niet alleen in verbinding met elkaar, ze kunnen ook teruggekoppeld worden. Zo ontstaat er een dynamisch proces. De pijlen geven aan dat er binnen elke fase zowel gereflecteerd moet worden op de geformuleerde ambities als vooruit moet worden gedacht om risico’s te voorkomen en kansen te benutten in de daaropvolgende fase(s).

De middelste vier grotere cirkels komen overeen met de (klassieke) bouwfasen. Het proces start bij het initiatief en gaat normaliter door tot en met het einde van de gebruiksfase of de einde levensduur van een bouwproject. Het model omvat de gehele levenscyclus van een gebouw, waarbij we uitgaan van het principe dat er geen einde van de levensduur is. Binnen de circulaire economie zetten we namelijk in op maximaal behoud en zo hoogwaardig mogelijk hergebruik. Aan de linker- en rechterzijde van het model laten we in bollen zien welke onderwerpen je tijdens het proces kan afwegen, om je ambities succesvol in praktijk te brengen. De kleuren van de bollen komen overeen  met de fasen waarin je, conform het procurement framework, extra aandacht moet besteden aan het betreffende onderwerp. Als het onderwerp in een bol met een bepaalde kleur verder uitgevoerd (of ingevuld) wordt in een andere bouwfase, dan heeft de omtrek van de bol de kleur gekregen van die volgende fase. Hiermee benadrukken we de sterke link tussen de verschillende fases. Een belangrijk vertrekpunt is om gedegen aandacht te besteden aan de circulaire en biobased ambities voor het bouwproject.

De opzet van het CBCI Procurement Framework is niet alleen geschikt voor particuliere maar ook - en vooral - voor professionele opdrachtgevers. Het geeft professionals stap voor stap inzicht in welke aspecten er van belang zijn en welke beschikbare methodes je kan gebruiken voor de succesvolle aanpak of opzet van een biobased circulair industrieel project.

White paper "Circulaire en biobased ambities in bouwprojecten: een integrale aanpak van het aanbestedingsproces"

Het model werd verder uitgediept in de white paper  "Circulaire en biobased ambities in bouwprojecten: een integrale aanpak van het aanbestedingsproces"

In hoofdstuk 4 van deze whitepaper wordt ingegaan op het belang en het vasthouden van de ambities die in het begin vastgesteld worden. Bij een bouwproject zijn veel stakeholders betrokken met elk eigen inzichten en belangen. Denk intern bij een organisatie aan de bestuurder, manager vastgoed, projectleider, gebruiker(s), beleidsmaker, jurist, inkoper, facilitaire dienst, IT/domotica, financiën, aandeelhouders,... Extern zijn dat de financiële instelling, aannemers, architect, lokale overheden, klant, ... Door stakeholders vroegtijdig te betrekken en samen het procurement framework te doorlopen, vergroot je de kans op een succesvolle aanbesteding waarbinnen je circulaire en biobased ambities kan realiseren.

De afwegingen uit het procurement framework worden kort toegelicht per bouwfase. Ook wordt dieper ingegaan op een aantal veel voorkomende vraagstukken met aandachtspunten en leerlessen uit de praktijkvoorbeelden.

Dit beeld toont de voorpagina van de whitepaper

Welke tools kunnen hierbij helpen