Berekeningen milieu-impact
Berekeningen milieu-impact
Om de milieu-impact van een materiaal of gebouw over de volledige levenscyclus (van wieg tot graf) te kwantificeren, kan je een levenscyclusanalyse (LCA) doen. Met deze methodiek kan je op een objectieve manier oplossingen vergelijken en optimaliseren en er open over communiceren. De LCA-methodiek wordt vastgelegd in normen zodat berekeningen op een uniforme manier gebeuren. Om de milieu-impact te bepalen worden verschillende milieuproblemen in rekening gebracht: klimaatopwarming, verzuring, waterschaarste, grondinname, fijn stof, ioniserende straling, enz.
Betekenis en belang
Om de milieu-impact van een materiaal of gebouw over de volledige levenscyclus (van wieg tot graf) te kwantificeren, kan je een levenscyclusanalyse (LCA) doen. Met deze methodiek kan je op een objectieve manier oplossingen vergelijken en optimaliseren en er open over communiceren. De LCA-methodiek wordt vastgelegd in normen (ISO 14040 en ISO 14044) zodat berekeningen op een uniforme manier gebeuren. Specifiek voor de bouw specificeert de Europese norm EN 15978: 2011 de te volgen rekenregels.
Om de milieu-impact te bepalen worden verschillende milieuproblemen in rekening gebracht: klimaatopwarming, verzuring, waterschaarste, grondinname, fijn stof, ioniserende straling, enz. De verschillende milieuproblemen kunnen afzonderlijk bekeken worden, maar worden voor de eenvoud vaak samengebracht in 1 geaggregeerde score. De informatie die nodig is om de berekeningen te kunnen doen, wordt verzameld in databanken en is gebaseerd op generieke (een gemiddelde baksteen) of productspecifieke data (baksteen van merk A en type x) op basis van EPD (environmental product declarations). De Europese norm EN 15804+A2: 2019 bepaalt op welke manier informatie van bouwproducten moet worden vastgelegd in een EPD.
Tenslotte moeten we ook realistische scenario’s aannemen: welke transportafstanden legt het product af en hoeveel afval wordt tijdens het productieproces geproduceerd? Wordt het product bij einde leven voornamelijk verbrand of gestort of kan een deel gerecycleerd worden? Hoe vaak wordt een onderdeel vervangen? Al deze zaken zijn zeer contextgebonden en worden daarom beter op landniveau vastgelegd. Voor België zijn er scenario’s vastgelegd in het technisch document BE-PCR (NBN/DTD B 08-001:2017).
Om de Belgische bouwsector te ondersteunen bij LCA-berekeningen met data en scenario’s die afgestemd zijn op de Belgische context werd de TOTEM-tool ontwikkeld. De tool staat gratis ter beschikking dus iedereen kan ermee aan de slag om de milieu-impact van materialen, materiaalpakketten en volledige gebouwen te bepalen en te vergelijken. Belangrijk aandachtspunt: hoewel de tool zeer laagdrempelig is, vraagt het toch enige expertise om er op de juiste manier vergelijkingen mee te maken en resultaten op een correcte manier te interpreteren. Het is daarom aangewezen om hiervoor een opleiding te volgen (aangeboden via de website van TOTEM).
Hoe werd dit opgenomen in de tool Circulair Gebouwd?
De mogelijke acties rond LCA-berekeningen die we hebben opgenomen in de tool komen uit twee documenten:
- de aanpak die gevraagd wordt in MAT 2 (GRO)
- de aanbevelingen uit het rapport “TOTEM voorschrijven in overheidsopdrachten - een praktische gids voor aanbestedende overheden” (OVAM)
Hoe kan je dit meten?
Met de LCA-methodiek kan je op een objectieve manier de milieu-impact van materialen, materiaalpakketten of volledige gebouwen berekenen, vergelijken en optimaliseren. In België wordt aanbevolen om hiervoor de TOTEM-tool te gebruiken.
Voorbeelden uit de praktijk
Welke tools kunnen hierbij helpen?
- Milieuvoordelen (impact) van hergebruik in de bouwsector: deze brochure legt de methode uit om de milieu-impact van een hergebruikte bouwproduct te berekenen volgens de Europese normen . Er worden ook enkele praktijkvoorbeelden uitgewerkt en aandachtspunten geformuleerd om de milieuprestaties van hergebruikmaterialen te evalueren.
- TOTEM-tool: deze tool helpt om de milieu-impact van materialen op gebouwniveau te optimaliseren.
- TOTEM voorschrijven in overheidsopdrachten - een praktische gids voor aanbestedende overheden