Innovatieve businessmodellen en bouwproces

Betekenis en belang

Het huidige lineaire economische model is gebaseerd op de vervaardiging van producten, componenten en onderdelen en de verkoop ervan aan een consument. Na consumptie is het aan de consument om zich van het product te ontdoen. Een dergelijke context levert geen prikkels op om na te denken over de verlenging van de levensduur van de producten of over wat er aan het einde van hun levenscyclus mee moet gebeuren. De circulaire economie vereist dus businessmodellen die de waarde van de producten en de materialen zo goed mogelijk helpen te bewaren. Daarnaast moeten ze ook de sluiting van de kringlopen bevorderen zodat onze economische groei niet langer afhankelijk is van de ontginning van grondstoffen.

In de literatuur worden er drie generieke businessmodellen voorgesteld:

• Een model dat de efficiëntie van de grondstoffen tijdens de ontwerp- of fabricagefase van het product maximaliseert (principes van prefabricage, modulariteit, industrialisatie, …)
• Een model dat focust op de aflevering van een dienst in plaats van een product tijdens de gebruiksfase van een product (principe van light-as-a-service en varianten)
• Een model dat toelaat om tijdens de post-consumptiefase waarde te creëren op basis van afval (principe dat afval een grondstof wordt)

Deze businessmodellen vragen om een andere aanpak. Om succesvol te zijn, moeten bovendien alle actoren uit de waardeketen samenwerken: ontwerper, leveranciers, dienstenleverancier, aannemers … De manier van aanbesteden en de organisatie van het bouwproces moeten hier dus voldoende op afgestemd worden. De aanbestedingsstrategie heeft dus een belangrijke invloed op de verhoging van de slaagkansen bij het behalen van hoge circulaire ambities.

Ten slotte speelt ook de manier waarop naar kosten gekeken wordt een belangrijke rol. Bij circulair bouwen wordt de volledige levensduur van het gebouw in beschouwing genomen, terwijl men zich bij de opmaak van het kostenplaatje nog te vaak beperkt tot de initiële bouwkost. Het kan daarom interessant zijn om in het kader van een bouwproject een LCC-analyse (life-cycle-cost) te doen. Op deze manier kunnen ook kosten zoals onderhoud, vervangingen, kleine renovaties mee in rekening worden gebracht en kan men de meerwaarde van circulaire oplossingen die aanpasbaar en toekomstbestendig zijn aantonen.